De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) liet een noodkreet horen over de veiligheid van patiënten, als een wereldwijd probleem voor de volksgezondheid - en terecht. Er is een kans van 1 op 300 dat een patiënt schade ondervindt in de gezondheidszorg, terwijl ter vergelijking: een vliegtuigpassagier heeft een kans van 1 op 1 miljoen om letsel op te lopen. Naast de risico's van letsel of overlijden, verhoogt het niet adequaat adresseren van patiëntveiligheid de zorgkosten.
Daarom is het ontwikkelen en implementeren van standaarden voor patiëntveiligheid cruciaal om:
- Een aanvaardbaar niveau van prestaties vast te stellen;
- Consistentie en uniformiteit van zorg te creëren tussen organisaties;
- Reële verwachtingen te bieden voor patiënten en andere zorgdeelnemers;
- Sterke financiële prestaties te handhaven, zodat kwaliteitsverbeteringen gefinancierd kunnen blijven worden.
Waarom een uniforme aanpak van veiligheid?
Wanneer jullie ziekenhuis of zorginstelling een meer veelzijdige zorgaanbieder wordt, ontstaan er ook nieuwe risico's en kwetsbaarheden. Een sterk, consistent, organisatiebreed raamwerk voor patiëntveiligheid, gecombineerd met de juiste technologie, kan het verschil maken om jouw organisatie te helpen incidenten te voorkomen en de financiële gezondheid te behouden.
Het ontwikkelen en implementeren van een op standaarden gebaseerde benadering van patiëntveiligheid begint met een strategie: stimuleer het melden van (bijna) incidenten, gebruik uniforme terminologie voor het documenteren en analyseren ervan en benchmark de resultaten om ervan te leren. Even belangrijk: zorg voor afstemming tussen alle afdelingen - polikliniek, opname afdeling, apotheek en anderen - en omarm een digitale aanpak om incidenten te melden, in plaats van te vertrouwen op papieren en handmatige processen.
>> Lees meer over patiëntveiligheid in onze stappenplan voor het vergroten van patiëntveiligheid.
Richtlijnen van de overheid gaan over 'wat' maar niet 'hoe'
Natuurlijk bieden wetten, richtlijnen en accreditatienormen (bijvoorbeeld van Joint Commission International) een basis voor het opstellen van veiligheidsnormen in een ziekenhuis. In veel gevallen geven de richtlijnen zorgorganisaties echter aan welke benchmarks of resultaten ze moeten bereiken, maar ze schrijven niet de methoden of praktijken voor hoe hieraan te voldoen.
Dus hoe kan jouw zorgorganisatie een aanpak kiezen die geschikt is voor jullie unieke uitdagingen, nu en in de toekomst? Begin met een evaluatie en doe onderzoek naar verschillende standaarden en methodes om de patiëntveiligheid te verbeteren.
Mogelijke standaarden om de patiëntveiligheid te verhogen
Hier volgen enkele gestandaardiseerde benaderingen van patiëntveiligheid die je zorginstelling in overweging kan nemen:
- Standaarden voor het melden van incidenten
- Richtlijnen voor het delen van evaluaties en leerpunten
- Een uniforme terminologie hanteren
- Standaarden voor het analyseren van incidenten
- Onderlinge afstemming tussen afdelingen en locaties
- Automatisering van kwaliteits- en risicoprocessen
1. Standaarden voor het melden van incidenten
Incidentrapportage is het documenteren van alle incidenten en bijna-incidenten, idealiter met behulp van een online formulier en workflow om details vast te leggen en de melding digitaal te delen. Ook worden (bijna) incidenten gemeld via klachten, audits en veiligheidsrondes.
Het Amerikaanse Agency for Healthcare Research and Quality wijst op vier kenmerken van succesvolle incidentrapportagesystemen voor patiëntveiligheid. Waaronder:
- Een gebruiksvriendelijke omgeving waar medewerkers binnen de privacy-richtlijnen ongewenste voorvallen kunnen melden
- Stimuleer alle type zorgmedewerkers om dergelijke incidenten te melden
- Borging van een tijdige communicatie over incidenten
- Ondersteun een gestructureerde aanpak voor de beoordeling van incidenten en het ontwikkelen van verbeterplannen
Daartoe hebben veel zorgorganisaties de Just Culture-benadering omarmd, die transparantie aanmoedigt - maar anonimiteit mogelijk maakt - om incidenten te rapporteren en verantwoording af te leggen aan zowel individuen als de zorgorganisatie in het algemeen.
2. Richtlijnen voor het delen van evaluaties en leerpunten
Een studie van 30 ongewenste voorvallen bij cardiovasculaire chirurgie bracht problemen met de procedures aan het licht, in plaats van nalatigheid of incompetentie door individuele clinici. De conclusie van de onderzoekers? Het omarmen van een aanpak om de processen te analyseren - in plaats van individuele clinici of technici de schuld te geven - helpt om de onderliggende oorzaken van ongewenste voorvallen beter te begrijpen. Alleen de ontdekking van ongewenste voorvallen, zonder die lessen te delen met de belangrijkste belanghebbenden, zal waarschijnlijk geen aanleiding zijn voor kwaliteitsverbetering.
Leren van incidenten is cruciaal voor het bereiken van meer patiëntveiligheid en kwalitatief betere zorg. Initiatieven zoals Safety II zijn in het leven geroepen om transparantie aan te moedigen en "te leren van wat goed gaat". Maar het creëren van een basisbereidheid bij het personeel om open en openhartig te zijn, vereist ook een gestructureerde aanpak die het rapporteren waardeert en de moeite waard maakt door ook te handelen en verbeteren naar aanleiding van de incidentdata.
Safety-II vertegenwoordigt een nieuwe manier van denken en begint met kijken naar de dagelijkse praktijk - niet naar het ontwerp van de richtlijnen, processen en protocollen. Deze analysemethode komt oorspronkelijk uit de technische sector en werd voor het eerst gebruikt in de luchtvaart en de bouw voordat deze werd toegepast in de zorg. Safety-II leert ons ook dat we de veiligheid en zorg niet kunnen verbeteren als we de details van hoe in de praktijk gewerkt wordt niet kennen.
3. Een uniforme terminologie hanteren
Doordat ze de medische terminologie kennen, kunnen artsen en personeel effectief communiceren voor maximale veiligheid.
Al in 2004 organiseerde de WHO het WHO Patient Safety Program en de International Classification for Patient Safety. En in 2009 pleitte Sir Liam Donaldson, MD, gezant voor patiëntveiligheid bij de WHO, voor een uniforme benadering van terminologie rond patiëntveiligheid. Hierdoor groeit de acceptatie van uniforme terminologie voor incident management. Bijvoorbeeld:
- Het Canadian Patient Safety Institute gebruikt "patient safety incident" in zijn Canadian Incident Analysis Framework om ongewenste voorvallen te beschrijven die de patiëntenzorg beïnvloeden.
- De NSW-regering in Australië, die deze terminologie ook gebruikt, beschrijft een incident met patiëntveiligheid als: "an unplanned event that could have, or did, result in patient harm".
- Het Amerikaanse Institute of Medicine heeft een verklarende woordenlijst opgesteld met termen die verband houden met patiëntveiligheid. Het definieert de diverse termen die binnen de gezondheidszorg en incident management veelvudig worden gebruikt.
4. Standaarden voor het analyseren van incidenten
De mogelijkheid om incidenten te rapporteren en hierbij actieplannen voor verbetering op te stellen, vereist het gebruik van standaard analyse methoden. Professionals op het gebied van patiëntveiligheid, kwaliteitsverbetering en risicomanagement beschikken over tal van methoden om incidenten te analyseren door middel van een verscheidenheid aan retrospectieve en prospectieve methoden.
Voorbeelden van dergelijke methoden zijn:
- SIRE-methode: geschikt voor incidenten met ernstige gevolgen of incidenten die vaak voorkomen, en omvat het volgende: tijdlijnanalyse, procesanalyse en barrièreanalyse.
- Ishikawa-methode: deze op een diagram gebaseerde tool helpt een oorzaak-gevolg-relatie te leggen.
- PRISMA-analyse: deze methode van oorzaak-gevolg analyse maakt gebruik van een “oorzakenboom” om incidenten schematisch in kaart te brengen; dit maakt het mogelijk om de onderliggende factoren en omstandigheden beter te begrijpen.
- FMEA-analyse: een systematische en proactieve analyse van zorgprocessen, het helpt bij het identificeren van mogelijke foutpunten en hun oorzaken en gevolgen.
- FRAM-analyse: deze tool voor procesvisualisatie illustreert het verschil tussen procedure en dagelijkse praktijk.
>> Lees meer over het analyseren van incidenten op onze speciale themapagina: "Hoe incidenten in de zorg analyseren".
5. Onderlinge afstemming tussen afdelingen en locaties
Het is een lastige opgave om ervoor te zorgen dat de diverse locaties en afdelingen binnen zorginstellingen op elkaar zijn afgestemd. Om dit aan te pakken, adviseert het Amerikaanse bedrijf voor patiënttevredenheidsonderzoek, Press Ganey, om de onderlinge afhankelijkheden in kaart te brengen tussen de afdelingen / functies die verantwoordelijk zijn voor kwaliteit van zorg, patiëntveiligheid, medewerkersbetrokkenheid en de tevredenheid van patiënten.
Om afstemming rond patiëntveiligheid te garanderen, moeten alle teamleden de verantwoordelijkheid nemen voor kwaliteitsverbetering. Bovendien moeten kwaliteits-, risico- en patiëntveiligheidsprofessionals de veiligheidscultuur van de organisatie beoordelen, de relatie tussen organisatiedoelstellingen en patiëntveiligheid begrijpen en de instelling helpen structureel te leren van incidenten.
6. Automatisering van kwaliteits- en risicoprocessen
Het gebruik van een digitaal kwaliteitsmanagementsysteem - inclusief een systeem voor het volgen van verbeteringen dat het beheer van verbeterprojecten ondersteunt - heeft een grote impact op de patiëntveiligheid. Deze aanpak kan worden gestart als gevolg van een specifiek (ernstig) incident of een onwenselijke trend.
Verantwoordelijken op het gebied van kwaliteit, risico en patiëntveiligheid kunnen workflows binnen het digitale systeem ontwerpen om taken, acties en doorlooptijden te creëren om een juiste en tijdige implementatie van verbeterprojecten te verzekeren.
Daarnaast moet een digitale aanpak het anoniem delen van incidenten vereenvoudigen. Zorginstellingen kunnen dashboards weergeven met veiligheidsmaatregelen in pauzeruimtes of andere gezamenlijke ruimtes. Over het algemeen verhoogt een papierloze benadering van patiëntveiligheid de standaardisatie en ondersteunt het tegelijkertijd een Just Culture waarbij het doel is om van fouten te leren.
The Patient Safety Company
Wereldwijd staan we meer dan 500 organisaties bij met hun kwaliteits- en risicomanagement. Als resultaat hebben ze hun veiligheid en kwaliteit verbeterd, door meer controle over incidenten en de mogelijkheid om deze te analyseren en erover te rapporteren.
Ben je ook geïnteresseerd in het implementeren van een op standaarden gebaseerde benadering van patiëntveiligheid? Neem contact op met onze Sales Consultants om jouw mogelijkheden te bespreken.
